Ik begon deze review te schrijven terwijl ik op pagina 218 van dit ongeveer 400-pagina’s dikke boek zat. Waarom? Omdat ik even toch echt wel vreesde dat ik Overstroomd van Eva Moraal ging moeten DNF*’en … Dat doe ik nochtans niet gauw en ik vind het altijd supersneu (en ook gewoon gemeen van mezelf t.o.v. de auteur), maar de tegenstroom van Overstroomd was toen ik halfweg zat gewoonweg even te groot voor mij om tegen in te willen blijven zwemmen, zeg maar.
Na veel getwijfel (to DNF or not to DNF, that’s the question) heb ik dan toch verdergelezen … Hoewel het boek me in de tweede helft niet verder wist te overtuigen, ben ik al bij al toch blij dat deze niet op de DNF-stapel belandde!

*Did Not Finish

Omdat het blijkbaar de langste recensie ooit geworden is (oops), heb ik ‘m verdeeld in tussentiteltjes:

Overstroomd vs. Tweedehands Vleugels

Ondanks dat de cover nogal, euh, bruin is, was ik echt superbenieuwd naar dit verhaal en was ik enthousiast toen ik ‘m in mijn lokale bib terugvond. Niet enkel omdat het gewoon keigoed is dat er eindelijk eens iets dystopisch van eigen bodem komt, maar ook omdat Overstroomd op het eerste zicht heel wat gelijkenissen vertoonde met mijn eigen boek …

Daardoor stond ik zowel heel nieuwsgierig als een beetje huiverachtig tegenover het lezen ervan: zo hebben onze mannelijke hoofdpersonages dezelfde naam (Max), speelt het verhaal zich af in een overstroomde wereld en zijn de hoofdstukken afwisselend geschreven vanuit het standpunt van de jongen en het meisje.
Maar Tweedehands Vleugels is natuurlijk een romantische steampunkfantasy over engelen terwijl Overstroomd een rauwe, eigentijdse dystopia is, dus de gelijkenissen houden daar wel zo’n beetje op.

Oef, geen biologieles! (maar wel andere clichés)

Overstroomd begint met nogal een infodumpje, zoals niet ongewoon is bij dystopische YA’s – quasionvermijdelijk, eigenlijk. De clichés die daarna worden aangewend om de connectie tussen de twee hoofdpersonages op gang te trekken waren nochtans wel makkelijk te vermijden: een meisje wiens boeken op de grond worden geduwd en een jongen die ze opraapt, gepest worden in de cafetaria/klas en verdedigd worden door diezelfde jongen … Pfoeh.
Maar soit, ik was al blij dat ze elkaar niet in de biologieles ontmoetten zoals in YA’s maar al te vaak het geval is, en was bereid voorbij de clichématige start te kijken, want het verhaal had tonnen potentieel.

Gedachtenschrijfsels à la Jenna Fox

Wat ik van meet af aan erg waardeerde aan de schrijfstijl van Eva Moraal, is dat ze de lezer niet betuttelt: ze weet best dat lezers slim genoeg zijn om te vatten dat als je één keer HandComputer zegt, ze de rest van het verhaal wel weten wat je met de afkorting HC bedoelt.
In de Nina-hoofdstukken vond ik het dan weer fijn dat ze heel au naturel geschreven zijn, met korte zinnen die rechtstreeks uit de gedachten van de ‘Droge’ tienerdochter van de gouverneur getrokken lijken te zijn. In dat opzicht deed het me wat denken aan Het Leven van Jenna Fox van Mary E. Pearson (een dikke aanrader trouwens!), waar diezelfde stijl me erg beviel.

Vloeker-de-vloek

De ‘Natte’ Max-hoofdstukken daarentegen … Jezus, wat vloekt die gast veel! Mensen die me kennen zullen nu zoiets hebben van “Hypocriet mens, je vloekt zelf als een ketter!” en dat klopt. Ik heb gewoon echt een talent om tussen elk woord een ‘fucking’ te smijten – tja, je bent gangsta of je bent het niet hé. #thuglife

Maar in dit boek begon het me na enkele hoofdstukken toch wel te storen. Fukking hier en sjit daar, ginder nog ergens een lul … Oké, dit is YA, geen jeugdboek, maar we moeten nou ook niet overdrijven met het stout zijn, hé? In de bib waar ik ‘m leende staat dit boek als +14 jaar, maar die boeken las ik als 12-jarige ook al, dus dat wil niets zeggen. Moet dat taaltje dan echt zo verzadigd zijn van gevloek? Voor mij alleszins niet. Het devalueerde het boek, het verhaal, de personages.

Naast een vloekende ketter (waar ik dus nog begrip voor heb aangezien ik er zelf één ben ;)) is Max ook gewoon tot in de kern een agressief jung. Hij probeert dat wel te onderdrukken, maar gezien we ook in zijn hoofd zitten wanneer hij de verteller is, is die woede altijd aanwezig tijdens het lezen. Hij ziet de wereld maar al te vaak doorheen een rode waas, zo lijkt het. In YA hebben veel bovennatuurlijke personages daarvoor nog het excuus van het weerwolf- of vampierzijn, maar die vlieger gaat in een dystopia natuurlijk niet op.

Hierdoor begonnen de Max-hoofdstukken zwaar op het verhaal door te wegen, en werd het stille stemmetje van Nina een beetje overschaduwd. Spijtig! Ik denk dat ik dit verhaal veel leuker had gevonden als het enkel uit Nina’s perspectief geschreven was en er een beetje meer romantiek een een beetje minder agressie aan tepas kwam. A matter of personal taste, of course!

Afgedroogd en uitgewrongen

Verder had ik wat dat taalgebruik betreft natuurlijk meteen vragende wenkbrauw opgetrokken bij het gebruik van de termen  ‘Nat en Droog’. De seksuele connotatie is er nu eenmaal, en Eva Moraal is (gelukkig?) niet bang om die te gebruiken. Een beetje gedurfd, maar naar mijn inziens eigenlijk ook gewoon noodzakelijk om niet in geveinsde onwetendheid te vervallen.
Na 200 pagina’s kon ik de woorden nat en droog in eender welke context echter echt niet meer aanhoren. “Hij likt over zijn droge lippen … Een natte kus …” Het was een beetje too much als je ’t mij vraagt. Elk excuus om ze te gebruiken werd benut, waardoor het begon te vervelen.

Lage Landen

De setting van een ondergelopen wereld die verdeeld is in (can you guess?) Nat en Droog was nochtans wel een prima en zeer interessant uitgangspunt. Het is bij ons hier in de Lage Landen niet uitgesloten dat het grimmige toekomstbeeld dat Eva Moraal hier schetst ooit werkelijkheid wordt.
Toch had ik het gevoel dat die ondergelopen wereld eerder een achtergrond was dan een kruitvat. De scheiding tussen Droog en Nat was gewoon de scheiding tussen arm en rijk, naar mijn gevoel. Had er meer mee gedaan kunnen zijn? Misschien, misschien niet.

Roken romantiseren doe je niet

[SPOILERS IN DIT STUKJE – ook voor Graceling en Under The Never Sky]

En dan ga ik nu nog snel even opnieuw op mijn soapbox staan wat rokende hoofdpersonages èn onveilige seks in YA’s betreft: dit zijn niet de nineties, roken romantiseren door je ‘held’ het te laten doen is echt niet langer oké. Hier moet je als schrijver voor jonge mensen je verantwoordelijkheid nemen en ofwel roken doodzwijgen (Het is trouwens een toekomst waar ze geen koffie meer hebben – de Natten althans – maar wel tabak?) ofwel er tegen in gaan door enkel de slechte personages te laten roken.
Dit is echt mijn grootste pet peeve ter wereld en misschien ook stiekem wel één van de redenen waarom dit boek net als Looking for Alaska en De Cirkel (die van Mats Strandberg, niet die van Dave Eggers) dreigde op de DNF-stapel belandt.

Wat onveilige seks betreft … Als Po en Katsa (Graceling, Kristin Cashore) in hun middeleeuwse fantasywereld een magisch kruid kunnen vinden dat Katsa van ongewenste zwangerschap behoedt en Veronica Rossi (Under the Never Sky) het zo kan schrijven dat ook daar de hoofdpersonages – die eveneens in een savage world  leven – een manier kennen om te verzekeren dat er geen kleine Ariaatjes en Perry’tjes gaan rondlopen 9 maanden na hun romantisch avontuur, kan jij dat ook, Eva Moraal.
Jonge mensen lezen je boeken, en er zijn al genoeg tienermoeders in de wereld. Het was perfect logisch geweest als Max in zijn portefeuille nog een oud condoom had zitten van zijn tijd met Kara of als Nina hem er even van verzekerde dat ze de pil nam tegen puistjes of weet ik veel wat. Dit lijkt een kleinigheidje, maar het draagt onbewust bij aan de perceptie van jonge mensen wat (on)veilige seks betreft. Van iemand met de achternaam ‘Moraal’ verwacht je dan toch wat meer moraliteit 😉

Oké, nu ga ik weer van m’n soapbox af.

Harses in m’n kop!

Tot slot wil ik nog mededelen dat ik een nieuw woord geleerd heb dankzij Eva Moraal! En dat woord is … ‘harses’. Ik dacht bijna de hele tijd dat het een Hollands woord voor kont was ofzo, maar een te lang uitgesteld bezoekje aan Google leerde me dat het eigenlijk hoofd wil zeggen. Oops, haha!
Tja, dat is een woord dat in België dus echt niet gebruikt wordt, ik had het zelfs nog nooit maar horen zeggen om eerlijk te zijn. Weer iets bijgeleerd dus!

Tot slot² …

Overstroomd is zeker en vast geen slecht boek! Dat zie je meteen aan de positieve reacties op Goodreads. Ik ga andere mensen ook zeker niet afraden om het te lezen. Het is, heb ik al lezende ondervonden – de enige manier! – gewoon geen boek voor mij. Het was me te rauw, te mannelijk, te deprimerend, te ècht?

Ik droom liever weg bij een boek (ja, zelfs bij een dystopisch verhaal lukt dat meestal nog wel) en hier viel niets te dromen. Het was de romance die mij persoonlijk aan dit boek moeten verankeren, maar dat is helaas niet gelukt. Vandaar geef ik het boek maar twee sterretjes.

Zelf oordelen of dit iets voor jou is of niet? Je kan het boek kopen op Bol via deze link of lenen bij de bib natuurlijk!